MỤC LỤC

 Quá trình tự do hóa thương mại cùng với việc mở cửa dịch vụ phân phối nói chung và dịch vụ bán lẻ nói riêng là xu thế tất yếu để các quốc gia có thể tiếp cận và tham gia vào hệ thống phân phối hiện đại toàn cầu...
Với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường phân phối nói chung và thị trường bán lẻ nói riêng, Chính phủ Việt Nam (VN) đã sửa đổi và ban hành mới một số văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện việc quản lý ngành dịch vụ phân phối, góp phần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp (DN) và cơ quan quản lý nhà nước thực hiện theo đúng cam kết khi VN gia nhập WTO. Sau hơn 3 năm gia nhập WTO, VN đã có nhiều chuyển biến mạnh mẽ trong lĩnh vực phân phối. Chỉ riêng lĩnh vực bán lẻ, thị trường VN được đánh giá là đầy triển vọng, có sức hút lớn đối với các doanh nghiệp (DN), nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 6 tháng đầu năm 2010 đạt 747,4 nghìn tỷ đồng (tăng 26,7% so cùng kỳ năm 2009). Ước 11 tháng đầu năm 2010, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 1.425.170 tỷ đồng (tăng 25% so cùng kỳ năm 2009). Tính đến cuối năm 2010, có khoảng 8.591 chợ trên cả nước (trong quy hoạch). Về các loại hình bán lẻ hiện đại, năm 2005 VN chỉ có trên 200 siêu thị, 30 trung tâm thương mại (TTTM) tại 30/64 tỉnh và thành phố thì đến hết năm 2009, con số này đã là 445 siêu thị, 78 TTTM và khoảng 2.000 cửa hàng tiện lợi tại khắp 63 tỉnh và thành phố. Giá trị hàng hóa lưu thông qua chợ chiếm khoảng 40%, qua các loại hình phân phối hiện đại chiếm khoảng 15 - 20%.
Ngoài những cơ hội mà quá trình hội nhập mang lại, VN đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức, đặc biệt là cần phải xây dựng được một hệ thống phân phối hiện đại, hài hòa giữa thành thị và nông thôn, bảo đảm hoạt động có hiệu quả và cạnh tranh giữa các DN. Hiện VN mới chỉ có một số đơn vị có phương thức kinh doanh và phân phối tương đối chuyên nghiệp như: Tổng công ty Thương mại Sài Gòn Satra với 40 DN (DN) trực thuộc, Tổng công ty thương mại Hà Nội, chuỗi siêu thị Citimax, Fivimart, hệ thống Maxi Mart, CoopMart... Như vậy, có thể thấy rằng hệ thống phân phối ở nước ta bước đầu cũng đã đáp ứng nhu cầu của nhà sản xuất và người tiêu dùng. Các kênh phân phối hiện đại như TTTM, siêu thị ngày càng phát triển và thu hút một bộ phận người tiêu dùng. Tuy nhiên, đối với loại hình: chợ, cửa hàng bán lẻ hiện tại ngày càng không đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Mặt khác, đang có một làn sóng các tập đoàn bán lẻ nước ngoài đến VN, đặc biệt là các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM để thiết lập các mạng lưới phân phối hiện đại như Metro Cash & Carry (Đức), Bourbon (Pháp), Parkson thuộc tập đoàn Lion (Malaixia), Zen Plaza (Nhật Bản) và Diamond Plaza (Hàn Quốc)... Theo kết quả khảo sát và công bố về Chỉ số phát triển bán lẻ toàn cầu (GRDI) của Hãng AT Kearny, nếu như năm 2008, VN được xếp “ngôi Hậu” trong “làng bán lẻ toàn cầu” với sự tăng điểm ngoạn mục, thì năm 2009 chúng ta tụt xuống hạng 6 sau các nước ấn Độ, Nga, Trung Quốc, Tiểu vương quốc ả rập Thống nhất và ả rập Xê út; và năm nay, vị trí xếp hạng trong thị trường bán lẻ toàn cầu của VN đã tụt xuống thứ 14, vị trí thấp nhất trong 7 năm xếp hạng.
Theo Bộ Công Thương, hiện nay một số tập đoàn, DN phân phối, bán lẻ quốc tế đang hoàn thiện hồ sơ, chuẩn bị đăng ký kinh doanh tại VN như: Dairy Farm (Singapore) đã nộp đơn xin thành lập DN 100% vốn; Lotte (Hàn Quốc) vào VN qua hình thức liên doanh; 2 tập đoàn hàng đầu thế giới là Wal – Mart (Mỹ) và Carrefour (Pháp) cũng đang bắt đầu để ý tới thị trường VN. Đây là những thông tin đáng mừng cho sự phát triển của thị trường bán lẻ VN nhưng lại là đáng lo đối với các DN bán lẻ trong nước bởi từ lúc này sự cạnh tranh sẽ gay gắt hơn bao giờ hết.
Một vài con số trên cho thấy, thị trường bán lẻ toàn cầu của VN bị tụt dốc quá sâu như vậy chính là do độ hấp dẫn của thị trường bán lẻ nước ta đã bị suy giảm hết sức trầm trọng; ngoài ra còn do các DN phân phối trong nước còn yếu, chưa chuyên nghiệp, chưa khẳng định được thương hiệu của mình trong lĩnh vực bán lẻ. Trước áp lực này, các DN bán lẻ trong nước có những động thái gì để cạnh tranh?
Từ những vấn đề nêu trên, nghiên cứu tìm ra xu hướng phát triển hệ thống phân phối ở VN để có những kiến nghị nhằm giúp các đơn vị kinh doanh bán lẻ trong nước phát triển là việc làm cần thiết và đòi hỏi khách quan.
Mục đích nghiên cứu:
- Làm rõ một số vấn đề về bán lẻ, nghiên cứu những nội dung cơ bản của bán lẻ, kinh nghiệm phát triển thị trường bán lẻ của một số nước trên thế giới.
- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển thị trường bán lẻ ở VN thời gian qua.
- Đề xuất giải pháp phát triển thị trường bán lẻ VN trong điều kiện hội nhập.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
* Đối tượng nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu là vấn đề lý luận và thực tế về phát triển bán lẻ trên thị trường nội địa VN.
* Phạm vi nghiên cứu.
- Về không gian: Tập trung nghiên cứu một số loại hình tổ chức bán lẻ văn minh, hiện đại, tiêu biểu ở VN.
- Về thời gian: Tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển thị trường bán lẻ, đặc biệt là thị trường bán lẻ VN từ năm 1986 đến nay.
- Giải pháp đề xuất: Xem xét các giải pháp vĩ mô và vi mô nhằm phát triển thị trường bán lẻ ở VN trong điều kiện hội nhập.
- Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện mục tiêu nhiệm vụ đã được xác định, trong quá trình nghiên cứu sẽ sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và các phương pháp nghiên cứu khác bao gồm: phương pháp phân tích, phương pháp thống kê, phương pháp tổng hợp.